Het Schatboek van Zacharias Ursinus

Het Schatboek van Ursinus is misschien wel de meest bekende Catechismusverklaring. Wat minder bekend is de geschiedenis van deze verklaring. Niet Ursinus zelf, maar zijn leerlingen zijn het die in 1584, een jaar na het overlijden van hun leermeester, diens commentaar op de Catechismus laten verschijnen. Die verklaring is samengesteld aan de hand van aantekeningen die zij tijdens zijn lessen hadden gemaakt. In 1591 verschijnt van de hand van dr. David Pareus, eveneens een leerling van Ursinus, de Verklaring van de Catechismus.

In 1598 komt de derde en tevens herziene druk uit. Voor deze uitgave gebruikte Pareus ook aantekeningen van Ursinus zelf, die hem door de zoon van Ursinus waren aangereikt. De eerste Nederlandse vertaling verschijnt in 1602. De vertaler is ds. Festus Hommius, o.m. medewerker aan de Statenvertaling. Vergelijk met de Latijnse tekst toont aan dat ds. Hommius gebruik heeft gemaakt van zowel de eerste (1591) als de herziene (1598) uitgave van Pareus. Blijkbaar zag ds. Hommius geen reden om zich strikt te houden aan de herziene uitgave, die ook wat ingekort was.

Vanaf de derde druk (1617) voegt ds. Hommius zijn 'tafels' toe: per Zondag een leerzame, kernachtige en overzichtelijk opgestelde verklaring van die Zondag. In latere uitgaven wordt achter elke Zondag een toepassing van ds. Spiljardus geplaatst. In 1736 komt een wat vrije bewerking van Het Schatboek uit, van de hand van ds. J. van den Honert.

Ten slotte verschijnt in 1977 bij uitgeverij Van den Tol te Dordrecht een nieuwe uitgave, samengesteld door de Nederlandse Hervormde ds. J. van der Haar. In zijn voorwoord geeft hij aan dat hij zich omwille van de omvang fors moest beperken. Bovendien blijkt de tekst in zijn editite niet overeen te komen met de oorspronkelijke uitgave van ds. Hommius.

1e druk J.P. van der Tol 2 banden1977

2e druk Den Hertog Houten 2 banden 1989 Verzameling

3e druk Den Hertog Houten 1997

4e druk met nieuwe omslag Den Hertog Houten 2002